Awaria turbosprężarki - przyczyny i objawy

Turbosprężarka to podzespół jednostki napędowej, który w ostatnich czasach zyskuje coraz większą popularność. Urządzenie to niegdyś zarezerwowane jedynie dla wysokoprężnych silników ciężarówek, czy samochodów sportowych, obecnie w czasach downsizingu przeżywa swoją drugą młodość. Montowana w coraz mniejszych silnikach z powodzeniem pomaga w znacznym stopniu zwiększyć ich moc. Czym tak naprawdę jest jednak turbosprężarka? Jak ona działa? A co najważniejsze, jakie są najczęstsze objawy jej awarii?

Spis treści

Co to jest turbosprężarka?
Jak działa turbosprężarka?
Jakie są objawy uszkodzenia turbosprężarki?
Przyczyny awarii turbosprężarki.

Co to jest turbosprężarka?

Turbosprężarka to mechaniczny element jednostki napędowej, który odpowiedzialny jest za zwiększenie jej mocy. Składa się ona z dwóch podstawowych elementów takich jak: 

• Turbina (część gorąca) – stanowiąca element układu wylotowego, 

• Sprężarka (część zimna) – stanowiąca element układu dolotowego. 

Sam podział elementów tego podzespołu na część gorącą i zimną pochodzi oczywiście od temperatury gazów przepływających przez dany jej element. Zarówno turbina, jak i sprężarka posiadają wirniki, które osadzone są na wspólnym wale. Jak nie trudno zgadnąć, z tego powodu ich stosunek wydajności pracy wynosi dokładnie jeden do jeden. Oba wirniki zamknięte są w szczelnej obudowie, która kształtem przypomina ślimaka. Obudowa ta stanowi jeden element wykonany z odlewu.

Najczęstszą przyczyną awarii turbiny jest jej niewłaściwe użytkowanie - fot. pixabay.com

Jak działa turbosprężarka?

Gazy wylotowe, które doprowadzone są bezpośrednio do turbiny napędzają jej wirnik, tym samym napędzając wirnik sprężarki (ponieważ znajdują się one na wspólnym wale). Wirnik sprężarki wtłacza do niej powietrze, które następnie trafia do komory spalania. Tym sposobem zasysane przez sprężarkę powietrze trafia do komory spalania cylindra w znacznie większej ilości, niż odbywa się to w przypadku braku zamontowanej turbosprężarki. Z tego właśnie powodu możliwe jest stworzenie dużo bogatszej mieszanki paliwowo-powietrznej, co bezpośrednio przekłada się na zwiększenie mocy jednostki napędowej.

Jakie są objawy uszkodzenia turbosprężarki?

O objawach uszkodzenia turbosprężarki krążą legendy. Niestety w większości przypadków są to legendy z kategorii tych „potwora z Loch Ness” – każdy je zna, jednak nikt ich nie widział. Z tego właśnie powodu postaramy się choć trochę rozwiać wątpliwości dotyczące tego tematu. Pierwszym i w zasadzie najczęstszym objawem kończącej się turbosprężarki jest zauważalny spadek mocy jednostki napędowej. Jeśli silnik wolniej wkręca się na obroty, a reakcja turbosprężarki w granicach 1000-1500 obrotów/min jest ospała, może to oznaczać, że w najbliższym czasie czeka nas jej wymiana lub regeneracja. Powyższemu mogą towarzyszyć dziwne dźwięki i drgania dochodzące spod maski, a ostatecznie również zapalenie się jakże niepożądanej kontrolki „check engine” na desce rozdzielczej. Kolejnym dość częstym przykładem zużycia popularnego „turbo” jest świst, a raczej gwizd dobiegający spod maski podczas jej pracy. Oczywiście tu należy zaznaczyć, że każda turbosprężarka generuje pewien charakterystyczny dla tego urządzenia dźwięk, jednak gdy ten zaczyna się nasilać, a dodatkowo wraz ze świstem czy gwizdem docierają do nas również inne niepokojące dźwięki, to znak, że niedługo będziemy musieli przygotować się na nadchodzące wydatki. Innym dość często przytaczanym znakiem zbliżającego się końca turbosprężarki jest zauważalnie zwiększone zadymienie spalin. Co ciekawe, jeśli jakimś sposobem nie zauważymy tego zadymienia, kolejnym objawem może być zwiększone zużycie oleju silnikowego, którego wynikiem może być właśnie zwiększone zadymienie.

Przyczyny awarii turbosprężarki. 

Turbosprężarka uchodzi za jeden z bardziej wytrzymałych elementów jednostki napędowej. Niestety jej ciągła praca w ekstremalnych warunkach, w połączeniu z nieprawidłowym użytkowaniem tego podzespołu przez większość kierowców sprawia, że nawet ona po pewnym czasie może ulec uszkodzeniu. Do najczęstszych awarii „turbo” możemy zaliczyć:

• Zatarcie wskutek braku smarowania – będący najczęściej wynikiem niewłaściwego użytkowania sprężarki. Zbyt wczesne „piłowanie” silnika lub nagłe wyłączenie jednostki napędowej powoduje chwilowy brak smarowania, który zwiększa tarcie pomiędzy łożyskiem, a osią wirnika, co może doprowadzić do uszkodzenia jego osi. Podobny efekt może wywołać po prostu zbyt niskie ciśnienie oleju.

• Uszkodzenie wirnika – będące wynikiem dostania się do wnętrza turbosprężarki ciała stałego (np. opiłka metalu). W tym przypadku wirnik może ulec całkowitemu zablokowaniu lub uszkodzeniu. Wyszczerbione w ten sposób łopatki, mogą nie wytwarzać niezbędnego dla właściwego działania ciśnienia lub utracić geometrię, co doprowadzi również do szybszego zużycia łożyska.

• Brak sterowania – będący wynikiem korozji lub innego uszkodzenia siłownika. Z tego powodu siłownik odpowiedzialny za wychylenie łopatek może nie działać prawidłowo, przez co turbosprężarka znacznie zmniejszy swoją wydajność.

• Wycieki oleju do wnętrza turbosprężarki – spowodowane rozszczelnieniem pierścieni uszczelniających oś wirnika, co powoduje przedostawanie się oleju do układów dolotowego i wydechowego.

 Dobór właściwego oleju silnikowego jest niezwykle istotny dla sprawności turbosprężarki - fot: pixabay.com

Pamiętajmy jednak, że najczęściej do awarii turbosprężarki dochodzi wskutek niewłaściwej eksploatacji pojazdu. Mowa w tym wypadku o niewłaściwym doborze oleju silnikowego lub zbyt rzadkiej jego wymianie. Do właściwej i wieloletniej pracy, „turbo” potrzebuje oleju o właściwej lepkości, którą jest on w stanie zachować w każdych warunkach. Nie bez znaczenia jest tu czystość tego środka smarnego. Wraz z eksploatacją samochodu olej staje się coraz bardziej zanieczyszczony co również wpływa negatywnie na funkcjonowanie turbosprężarki. Z tego powodu warto regularnie wymieniać olej silnikowy oraz dobierać go ściśle według zaleceń producenta.

A czy wy macie jakieś doświadczenia z awarią turbosprężarki? Napiszcie w komentarzach!